Largimi i dioksidit të karbonit nga atmosfera nëpërmjet shndërrimit të tij në pjesë për makinat.

Gjithë ai dioksid karbonit i tepërt në atmosferë mund të jetë i dobishëm për diçka të re. Në një proçes të përshkruar këtë jave në American Chemical Society gjatë mbledhjes në Boston (Massachusetts) tregohet se karboni i çliruar në atmosferë është kapur në nanofibra shume te vogla qe jane lende e pare për të ndërtuar pjesët përbërëse të avionëve, pajisjeve për fitness dhe në pjesët përbërëse të makinave të garës.
Një ekip i drejtuar nga Stuart Licht në Universitetin e Washington DC ka projektuar një proçes që e kap karbonin nga ajri duke e shnderruar ne nje produkt, per te cilin Licht pretendon se mund të shitet me një çmim më të lartë se sa kostoja e prodhimit të tij.
Fibrat e nanokarbonit mund të shiten deri në 25,000 dollarë për ton, por duke i prodhuar këto fibra me këtë proçes mund të kushtojë vetëm 1,000 dollarë për ton, sipas llogaritjes së ekipit të hulumtuesve.
Teknika funksionon në një qelizë elektrolitike, në të cilën karboni atmosferik shpërbëhet dhe shndërrohet në karbonat litiumi, i cili është një kimikat industrial i zakonshëm .
Nanofibrat rriten në fije që duken si lesh çeliku në elektrodat e përbëra prej çelikut, ku ndodhen sasi të vogla nikeli, kobalti ose bakri.
Deri më tani përpjekjet e ekipit për të përshkallëzuar rritjen e nanofibrave nuk kanë hasur në asnjë pengesë.
Rryma elektrike që duhet marrë nga burime konvencionale mund ta ulë potencialin e thithjes së karbonit nga atmosfera me këtë teknikë, por Licht e ka provuar me sukses këtë teknikë edhe me energji diellore.
Në teori, nëse kjo teknikë shtrihet në shkallë të gjerë mund të ketë një ndikim shumë të madh për të luftuar ndryshimet klimatike dhe sipas llogaritjeve të Licht me një zone me pak se 10% të shkretëtirës së Saharasë për energji elektrike mund të ulet niveli i dioksidit të karbonit në nivelit e kohës para-industriale në vetëm 10 vjet.
Gjithsesi, kritikat e skeptikeve nuk kanë munguar, të cilët e kaene quajtur këtë iniciative inovative të Licht si "pikëpamje e guximshme", sepse jo të gjithë besojnë se mund të jetë efektive.
Ken Caldeira nga Instituti Shkencor Carnegie në Stanford të Kalifornisë thotë "Jam ekstremisht skeptik për këto pretendime dhe do të surprizohesha shume nëse ata ia kanë arritur vërtetë kësaj".
Nate Lewis nga Instituti i Teknologjise në Kaliforni në Pasadena thotë se kufizimi i zbatimit të kësaj teknike në shkallë të gjerë është për faktin se dioksidi i karbonit duhet të jetë i çliruar pikërisht në vendin ku ndodhen pajisjet kapëse të gazit.
Të kapësh dioksidin e karbonit me efikasitet të lartë nga atmosfera në një zonë të dendur do të thotë se më shumë gaz duhet të çlirohet në vetëm disa orë në një vend tjetër dhe do të kërkojë më shumë kohë se sa është llogaritur nga Licht dhe ekipi i tij.
Sidoqoftë, Licht dhe ekipi i tij nuk kanë plane për ta përshtatur këtë teknikë për një zgjerim në shkallë globale dhe tregtare, si dhe deklaron se ai është i interesuar vetëm për të zhvilluar shkencen fondamentale që është e përfshirë në këtë eksperiment.

New Scientist

Armët Kimike

Armët kimike janë ato armë që kanë në përbërje të tyre disa komponentë kimikë që janë agjentë toksik dhe kanë si qëllim vrasjen, plagosjen ose të bëjnë të paaftë armikun. Në betejat moderne, armët kimike janë përdorur për herë të parë në Luftën e Parë Botërore (1914 - 1918) gjatë të cilës betejat kimike shkaktuan më shumë se një milion raste luftëtarësh që vuanin prej tyre në atë konflikt dhe sipas përllogaritjeve u vranë 90,000 vetë. Që nga atëherë e deri më tani armët kimike janë përdorur shpesh herë, si në rastin e luftës Iran-Irak (1980 - 1988).

Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Sovjetik, gjatë dekadave të tyre të konfrontimit në Luftën e Ftohtë (1945- 1991) ndërtuan një rezervë jashtëzakonisht të madhe me armë kimike, por në fund të luftës ish kundërshtarët ranë dakort që të ndalonin prodhimin e të gjitha llojeve të armëve kimike që kanë qenë zhvilluar gjatë Luftës së Parë Botërore (gjenerata e parë), Luftës së Dytë Botërore (gjenerata e dytë) dhe Luftës së Ftohtë (gjenerata e tretë).

Ashtu si armët bërthamore dhe armët biologjike edhe armët kimike janë cilësuar shpesh si armë të shkatërrimit në masë. Nën Konventën për Armët Kimike (KAK, në origjinal Chemical Weapons Convention: CWC) të vitit 1993, u ndalua përdorimi i armëve kimike në luftë po ashtu edhe zhvillimi, prodhimi, përvetësimi, mbajtja rezervë dhe transferimi i këtyre armëve.

Megjithëse qëllimi i KAK-së (CWC) ishte eliminimi i plotë i shumicës së tipeve të armëve kimike, jo të gjitha shtetet e kanë braktisur kapacitetin për beteja kimike.

• Tipet e armëve kimike.

Armët kimike janë agjentë kimikë, në gjendje të lëngët, të gaztë apo të ngurtë që përdoren për shkak të efekteve direkte toksike te njerëzit, kafshët apo bimët. Ato shkaktojnë dëme kur thithen, absorbohen nëpërmjet lëkurës, ose kur tretën në ushqime apo pije. Agjentët kimikë bëhen armë kur ato vendosen në predha artilerie, mina tokësore, bombat ajrore, në raketa, predhat vdekjeprurëse, granata, tanket spërkatëse ose çdo lloj mjeti tjetër, nëpërmjet të cilit mund të tejçohen këto agjentë te shënjestra e caktuar.

Jo të gjitha substancat helmuese janë të përshtatshme për ndërtimin e armëve kimike. Ekzistojnë mijëra komponime të tilla, por vetëm një pjesë e vogël janë përdorur si agjentë kimik në beteja që nga viti 1900.  Komponimet më të "dobishme" duhet të jenë shumë toksike, por jo shumë të vështira për t'u trajtuar. Për më tepër, kimikatet duhet të jenë të afta të durojnë nxehtësinë e zhvilluar kur janë vendosur në një predhë djegëse, bombë, minë apo raketë. Së fundmi, ato duhet të jenë rezistente ndaj ujit dhe oksigjenit në atmosferë në mënyrë që të jenë efektive kur shpërndahen.

• Agjentët kimikë.

Që nga Lufta e Parë Botërore janë zhvilluar disa lloje agjentësh kimikë që përdoren në armë. Këto përfshijnë: agjentët mbytës (që shkaktojnë vështirësi në frymëmarrje), agjentët blistër (që shkaktojnë djegie të lëkurës ose të indeve të tjera), agjentët e gjakut, agjentët nervor, paaftësuesit (agjentë që shkaktojnë ç'orientim, paralizim etj), agjentët për kontrollin e trazirave (si psh, gazi lotsjellës ose që shkaktojnë të vjella) si dhe herbicidet.

• Veçoritë e armëve kimike.

Armët kimike mund të kategorizohen sipas karakteristikave të tyre fizike të tilla si, vdekshmëria, vazhdimësia, mënyra e veprimit në trupin njerëzor dhe gjendja fizike.

Disa agjentë kimikë shkaktojnë një vdekshmëri të lartë. Për shembull agjentët nervorë si sarini, tabuni, somani dhe VX mund të vrasin pothuajse menjëherë; vetëm pak pika po të absorbohen nëpërmjet lëkurës mund të paralizojnë dhe të shkaktojnë vdekjen në disa minuta. Ndërsa nga ana tjetër, agjentët e tillë si gazi lotsjellës veprojnë vetëm si irritantë ose si paaftësues dhe nuk kanë gjasë të shkaktojnë vdekjen, vetëm nëse përdoren në sasi të mëdha.

Agjentët kimikë gjithashtu variojnë për sa i takon niveleve të vazhdueshmërisë. Disa avullojnë në pak minuta ose orë dhe e humbasin shpejt efektin e tyre. Për shembull, gazi sarin që ka vdekshmëri të lartë është një agjent nervor që nuk reziston gjatë. Në të kundërt, VX mund të qëndrojë për ditë ose javë në formë vdekjeprurëse.

Disa gaze helmuese si, klori dhe cianidi i hidrogjenit, hyjnë në mushkëritë e viktimës nëpërmjet frymëmarrjes. Nga ana tjetër, pikat e agjentëve nervor mund të futën nëpërmjet lëkurës brenda rrjedhës së gjakut dhe sistemit nervor. Ka edhe kimikate të tjera që mund të përzihen me ushqimin ose pijen.

• Mbrojtja ndaj armëve kimike.

Krahas zhvillimit të armëve kimike, që nga Lufta e Parë Botërore është parë e nevojshme edhe zhvillimi i mjeteve dhe metodave mbrojtëse ndaj tyre. Këto përfshijnë maskat e gazit, veshjet mbrojtëse, automjetet luftarake, strehat e lëzivshme apo të fiksuara. Gjithashtu janë zhvilluar edhe dedektorë që arrijnë të kapin nivelin e agjentëve kimik dhe zonat e kontaminuara, dhoma dekontaminimi, mjekime të duhura dhe ekipe të trajnuar etj.

Për më shumë informacion klikoni këtu: https://www.britannica.com/technology/chemical-weapon/Defense-against-chemical-weapons

Celulosa, njera nga molekulat qe ka ndryshuar boten.

Pothuajse gjysma e karbonit organik ndodhet i lidhur ne celuloze. Vleresohet se rreth 100 miliard tone celuloze prodhohet dhe shkaterrohet cdo vit nga gjallesat. Jo vetem qe ndodhet ne sasi te medha, por eshte edhe e riperdorshme.
Mundesia e perdorimit te celulozes si lende e pare dhe te lire ka nxitur prej kohesh interesin e kimisteve dhe sipermarresve.
Ne vitin 1830 u zbulua se celuloza mund te tretej ne acid nitrik te perqendruar duke formuar nje tretesire, e cila nese hidhej ne uje formonte nje puder te bardhe qe ishte shume e djegshme dhe shperthyese. Zbulimi i kesaj vetie te celulozes u be nga Friedrich Schonbein ne Bazel te Zvicres, por komercializimi i saj duhej te priste deri ne vitin 1845.
Schonbein ishte duke eksperimentuar me perzjerjet e acidit nitrik dhe acidit sulfurik ne kuzhinen e shtepise kunder deshires se gruas se tij, e cila ia kishte ndaluar ne menyre kategorike zhvillimin e eksperimenteve te tilla ne shtepi. Por, nje dite qe nuk ishte gruaja ne shtepi ai nisi te bente eksperimente me substancat kimike. I shqetesuar se mos e gjente gruaja duke bere serish eksperimente ai mori me nxitim perparesen prej pambuku te gruas se tij per te fshire tretesiren e acidit nitrik qe i ishte derdhur dhe me pas e vari siper sobes per t'u thare. Nuk zgjati shume dhe perparesja shpertheu me nje zhurme dhe drite te forte. Se si do te kete reaguar gruaja e tij, kur ka gjetur kuzhinen te shkaterruar, mund ta merrni vete me mend.
Schonbein e quajti "schiessbaumwolle", ose "arma prej pambuku", komponimin e ri shperthyes qe ishte formuar nga bashkeveprimi kimik i acidit nitrik me pambukun.

Pambuku eshte 90% celuloze dhe tani ne e dime se komponimi i ri ishte nitroceluloza, i cili formohet kur nje grup nitro (NO2) zevendeson hidrogjenin (H) ose grupin (-OH) ne pozicione te ndryshme te molekules. Nuk zevendesohen te gjitha keto, por sa me shume te zevendesohen aq me shperthyese dhe e paqendrueshme eshte nitroceluloza.
Schonbein duke e pare rendesine tregtare te zbulimit te tij filloi te ndertonte fabrika per te prodhuar nitroceluloze duke shpresuar se nje dite do te zevendesonte barutin. Por, nitroceluloza eshte shume e rrezikshme per shkak te paqendrueshmerise se saj nese nuk mbahet e thate dhe me shume kujdes. Ne ate kohe efekti destabilizues i acidit nitrik qe mbetej ne nitroceluloze pas prodhimit nuk ishte kuptuar akoma dhe prandaj shume fabrika te u shkaterruan nga shperthime te fuqishme duke e falimentuar biznesin e Schonbein. Vetem ne vitin 1860 u zhvilluan metoda te posacme qe largonin acidin nitrik te tepert duke e bere me te qendrueshme nitrocelulozen.
Me vone, kontrolli i procesit te nitrimit coi ne nitroceluloza te ndryshme, duke perfshire eksploziv me permbajtje te larte nitratesh dhe me permbajtje te ulet nitratesh, sic ishin materialet kolodion dhe celuloidi.
Kolodioni (celuloze me permbajtje te ulet nitratesh) eshte nitroceluloze e perziere me alkool dhe uje dhe eshte perdorur gjeresisht per fotografite.
Celuloidi, perzierje e nitrocelulozes me kamfor, ishte nje nga plastikat e para te suksesshme dhe eshte perdorur fillimisht si film per fotot e levizshme. Nje derivat tjeter i celulozes eshte acetati i celulozes, e cila ishte me pak e djegshme se nitroceluloza dhe prandaj e zevendesoi ate per shume perdorime.

Biznesi i fotografise dhe kinematografise sot eshte nje sipermarrje ekonomike gjigante dhe ia detyrojne fillimin e tyre struktures se vecante te molekules e celulozes.


Burimi:
"Kopsat e Napoleonit -17 molekulat qe ndryshuan boten" -Penny Le Couteur & Jay Burreson, faqe 84-85.

Nivelet e oksigjenit dhe fillimet e zjarreve.

Nje hulumtim i ri tregon se perphapja e zjarreve filloi me shume se 80 milion vjet pasi bimet fillimisht "pushtuan" token. Te dhenat tregojne se edhe pse bimet jane zbuluar te kene qene ne toke me shume se 440 milion vjet me pare prania e zjarrit duket shume e zbehte ne ate kohe.
Profesori Scott, nje nga dy hulumtuesit, tha se "ajo cfare na befasoi nga keto zjarre te hershme ishte djegia e shkurreve, ashtu sic mund ta shohim ne anatomine e bimes se djegur nepermjet skanimit me mikroskop elektronik ne pjeset e qymyrit te drurit te fosilizuar". Ai shtoi se "kjo mund te jete per shkak se bimet atehere ishin te vogla dhe te kufizuara ne shperndarjen e tyre, por pergjate 50 vjeteve bimet u diversifikuan dhe u shperndane pergjate globit dhe disa bime ishin peme qe mund te sherbenin si karburant per zjarre. Djegie te shumta te pyjeve filluan me pas, megjithate ne mund te shohim perhapjen e depozitave te qymyrit te drurit nepermjet "Periudhes Carboniferous" 358-323 milion vjet me pare".

Ekipi i hulumtuesve beson se nuk ishte mungesa e lendes se pare per djegie (pemet) qe ndaloi perhapjen e madhe te zjarreve ne pyje, por niveli i ulet atmosferik i oksigjenit. Sugjerohet se vetem kur niveli i oksigjenit arriti ne 17% te perberjes se atmosferes (sot eshte 21%) zjarret filluan te perhapen. Sipas tyre ky nivel i oksigjenit u arrit rreth 360 milion vjet me pare, gjate "Periudhes Devoniane". Kjo periudhe kohore percakton nje faze te rendesishme te Sistemit te Tokes dhe zjarret e rregullta do te kene luajtur nje rol te rendesishem ne evolucionin e bimeve dhe te kafsheve.


Burimi, kliko ketu.