Humbja e përkohshme e nuhatjes, ose anosmia, është simptoma kryesore neurologjike dhe një nga treguesit më të hershëm dhe më të zakonshëm të raportuar të COVID-19. Studimet sugjerojnë se anosmia parashikon më mirë sëmundjen sesa simptomat e tjera të njohura, siç janë ethet dhe kolla, por mekanizmat themelorë për humbjen e nuhatjes tek pacientët me COVID-19 kanë qenë të paqarta.
Tashmë, një ekip ndërkombëtar i studiuesve të udhëhequr nga neuroshkencëtarët e Shkollës Mjekësore në Harvard kanë identifikuar llojet e qelizave nuhatëse më të prekshme ndaj infeksionit nga SARS-CoV-2, virusi që shkakton COVID-19.
Në mënyrë surprizuese, neuronet e shqisave që zbulojnë dhe transmetojnë ndjesinë e aromës në tru nuk janë ndër llojet e qelizave të prekura.
Duke raportuar në revistën Science Advances më 24 korrik, ekipi hulumtues zbuloi se neuronet shqisore të nuhatjes nuk shprehin gjenin që kodon proteinën e receptorit ACE2, të cilën SARS-CoV-2 përdor për të hyrë në qelizat njerëzore. Përkundrazi, ACE2 shprehet në qelizat që ofrojnë mbështetje metabolike dhe strukturore ndaj neuroneve ndijore të nuhatjes, si dhe në një popullsi të caktuar të qelizave burimore dhe të enëve të gjakut.
Gjetjet sugjerojnë që infeksioni i llojeve të qelizave joneuronale mund të jetë përgjegjës për anosminë në pacientët me COVID-19 dhe të ndihmojë në informimin e përpjekjeve për të kuptuar më mirë përparimin e sëmundjes.
"Gjetjet tona tregojnë se koronavirusi i ri ndryshon ndjesinë e nuhatjes tek pacientët jo duke infektuar drejtpërdrejt neuronet, por duke ndikuar në funksionin e qelizave mbështetëse," tha autori i studimit Sandeep Robert Datta, profesor i asociuar i neurobiologjisë në Institutin Blavatnik në HMS.
Kjo nënkupton që në shumicën e rasteve, infeksioni SARS-CoV-2 nuk ka të ngjarë të dëmtojë përgjithmonë qarqet nervore nuhatëse dhe të çojë në anosminë e vazhdueshme, shtoi Datta, një gjendje që shoqërohet me një sërë çështjesh të shëndetit mendor dhe social, veçanërisht depresionit dhe ankthit.
"Unë mendoj se është një lajm i mirë, sepse pasi të largohet infeksioni, neuronet e nuhatjes nuk duhet të zëvendësohen ose të rindërtohen nga e para," tha ai. "Por ne kemi nevojë për më shumë të dhëna dhe një kuptim më të mirë të mekanizmave themelorë për të konfirmuar këtë përfundim."
Një shumicë e pacientëve me COVID-19 përjetojnë njëfarë niveli të anosmisë, më shpesh të përkohshme, sipas të dhënave që shfaqen. Analizat e të dhënave elektronike të shëndetit tregojnë se pacientët me COVID-19 kanë 27 herë më shumë të ngjarë të kenë humbje të nuhatjes, por kanë vetëm rreth 2.2 deri në 2.6 herë më shumë të ngjarë të kenë ethe, kollë ose vështirësi në frymëmarrje, krahasuar me pacientët pa COVID-19.
Disa studime kanë lënë të kuptohet se anosmia në COVID-19 ndryshon nga anosmia e shkaktuar nga infeksione të tjera virale, përfshirë edhe nga koronaviruse të tjera.
Për shembull, pacientët COVID-19 zakonisht rikuperojnë ndjesinë e tyre të nuhatjes përgjatë disa javëve shumë më shpejt sesa muajt që mund të duhen për tu rikuperuar nga anosmia e shkaktuar nga një grup i infeksioneve virale, të cilat dihen se dëmtojnë drejtpërdrejt neuronet e ndjeshme të nuhatjes. Për më tepër, shumë viruse shkaktojnë humbje të përkohshme të nuhatjes duke nxitur probleme të sipërme të frymëmarrjes siç është hunda e mbushur. Disa pacientë me COVID-19, megjithatë, pësojnë anosminë pa ndonjë bllokim të hundës.
Në studimin e tanishëm, Datta dhe kolegët e tij u përpoqën të kuptojnë më mirë sesi sensi i nuhatjes ndryshon në pacientët COVID-19 duke vënë në pah tipet e qelizave më të prekshme ndaj infeksionit SARS-CoV-2.
Ata filluan duke analizuar të dhënat ekzistuese të sekuencave njëqelizore që në total katalogohen gjenet e shprehura nga qindra mijëra qeliza individuale në zgavrat e sipërme të hundës së njerëzve, minjve dhe primatëve jo-njerëzorë.
Ekipi u përqendrua në gjenin ACE2, i gjetur gjerësisht në qelizat e traktit respirator të njeriut, i cili kodon proteinën kryesore të receptorit nëpërmjet të cilit SARS-CoV-2 synon të hyjë në qelizat njerëzore. Ata gjithashtu shikuan një gjen tjetër, TMPRSS2, i cili kodon një enzimë që mendohet të jetë e rëndësishme për hyrjen e SARS-CoV-2 në qelizë.
Analizat zbuluan se si ACE2 ashtu dhe TMPRSS2 shprehen nga qelizat në epitelin e nuhatjes që është një ind i specializuar në "çatinë" e zgavrës së hundës, përgjegjëse për zbulimin e aromës që strehon neuronet e ndjeshme të nuhatjes dhe një sërë qelizash mbështetëse.
Asnjë gjen, sidoqoftë, nuk ishte shprehur nga neuronet shqisore të nuhatjes. Në të kundërt, këto neurone shprehin gjenet e lidhura me aftësinë e koronavirusëve të tjerë për të hyrë në qeliza.
Studiuesit zbuluan se dy lloje qelizash specifike në epitelin e nuhatjes shprehin ACE2 në nivele të ngjashme me atë që është vërejtur në qelizat e traktit të poshtëm të frymëmarrjes, objektivat më të zakonshëm të SARS-CoV-2, duke sugjeruar një cenueshmëri ndaj infeksionit.
Këto përfshinin qeliza sustentakulare, të cilat mbështillen rreth neuroneve shqisore dhe mendohet se ofrojnë mbështetje strukturore dhe metabolike, dhe qelizat bazale, të cilat veprojnë si qeliza burimore që rigjenerojnë epitelin e nuhatjes pas dëmtimit. Prania e proteinave të koduara nga të dy gjenet në këto qeliza u konfirmua nga metoda "imunostaining".
Në eksperimente shtesë, studiuesit zbuluan se qelizat burimore të epitelit të nuhatjes shprehin proteinën ACE2 në nivele më të larta pas një dëmtimi të shkaktuar artificialisht, krahasuar me qelizat burimore kur janë në prehje. Kjo mund të sugjerojë cenueshmeri shtesë nga SARS-CoV-2, por mbetet e paqartë nëse është ose se si është e rëndësishme kjo për kursin klinik të anosmisë tek pacientët me COVID-19, thanë autorët.
Datta dhe kolegët e tij gjithashtu analizuan shprehjen e gjenit në gati 50,000 qeliza individuale në bulbin e nuhatjes së miut, që është një strukturë në pjesën e përparme të trurit dhe merr sinjale nga neuronet e ndjeshme të nuhatjes si dhe është përgjegjës për përpunimin fillestar të aromës.
Neuronet në bulbin e nuhatjes nuk e shprehnin ACE2. Gjeni dhe proteina e shoqëruar ishin të pranishëm vetëm në qelizat e enëve të gjakut, veçanërisht pericitet, të cilët janë të përfshirë në rregullimin e presionit të gjakut, mirëmbajtjen e barrierave të gjakut dhe trurit dhe përgjigjet inflamatore. Asnjë lloj qelize në bulbin e nuhatjes nuk shprehte gjenin TMPRSS2.
Së bashku, këto të dhëna sugjerojnë që anosmia e lidhur me COVID-19 mund të lindë nga një humbje e përkohshme e funksionit të qelizave mbështetëse në epitelin e nuhatjes, gjë që indirekt shkakton ndryshime në neuronet shqisore të nuhatjes, thanë autorët.
"Ne nuk e kuptojmë plotësisht se çfarë janë ato ndryshime, megjithatë," tha Datta. "Qelizat sustenkulare në masë të madhe janë injoruar dhe duket se duhet t'u kushtojmë vëmendje atyre, në ngjashmëri me atë se si kemi një vlerësim në rritje të rolit kritik që qelizat gliale luajnë në tru."
Gjetjet gjithashtu ofrojnë të dhëna intriguese në çështjet neurologjike të lidhura me COVID-19. Vëzhgimet janë në përputhje me hipotezat që SARS-CoV-2 nuk infekton drejtpërdrejt neuronet por përkundrazi mund të ndërhyjë në funksionimin e trurit duke ndikuar në qelizat vaskulare në sistemin nervor, thanë autorët. Kjo kërkon hetime të mëtejshme për t'a verifikuar, shtuan ata.
Rezultatet e studimit tani ndihmojnë në përshpejtimin e përpjekjeve për të kuptuar më mirë humbjen e nuhatjes në pacientët me COVID-19, e cila nga ana tjetër mund të çojë në trajtime për anosminë dhe zhvillimin e diagnostikimit të përmirësuar të bazuar te nuhatja, për sëmundjen.
"Anosmia duket si një fenomen kurioz, por mund të jetë shkatërruese për pjesën e vogël të njerëzve në të cilët ajo është e përhershme ," tha Datta. "Mund të ketë pasoja të rënda psikologjike dhe mund të jetë një problem i madh i shëndetit publik nëse kemi një popullsi në rritje me humbje të përhershme të nuhatjes."
Ekipi gjithashtu shpreson që të dhënat mund të ndihmojnë në shtrimin e rrugëve për pyetje mbi përparimin e sëmundjes, siç është nëse hunda vepron si rezervuar për SARS-CoV-2. Përpjekje të tilla do të kërkojnë studime në ambiente që lejojnë eksperimente me koronavirus të gjallë dhe analiza të të dhënave të autopsisë së njerëzve, thanë autorët, të cilat janë akoma të vështira për tu arritur. Sidoqoftë, fryma bashkëpunuese e hulumtimit shkencor të epokës pandemike kërkon optimizëm.
Burimi: © Harvard Medical School
No comments:
Post a Comment