Çfarë është mikrograviteti?

Mikrograviteti është gjendja në të cilën njerëzit ose objektet duket sikur janë pa peshë. Efektet e mikrogravitetit mund të shihen kur astronautët dhe objektet notojnë në hapësirë. Mikrogravititeti mund të përjetohet edhe në mënyra të tjera. "Mikro" do të thotë "shumë e vogël", kështu që mikrograviteti i referohet gjendjes kur graviteti duket të jetë shumë i vogël. Në mikrogravitet, astronautët mund të "notojnë" në anijen e tyre ose jashtë, gjatë një ecjeje në hapësirë.  Objektet e rënda lëvizin lehtë. Për shembull, astronautët mund të lëvizin pajisje me peshë qindra kilogramë me majë të gishtave. Mikrogravititeti nganjëherë quhet "graviteti zero", por kjo është ç'orientuese.

A ka gravitet në hapësirë?

Graviteti bën që çdo objekt të tërheqë çdo objekt tjetër drejt tij. Disa njerëz mendojnë se nuk ka gravitet në hapësirë. Në fakt, një sasi e vogël e gravitetit mund të gjendet kudo në hapësirë. Graviteti është ajo që e mban hënën në orbitë rreth Tokës. Graviteti bën që Toka të orbitojë diellin. Dhe ai mban diellin në vend në galaktikën tonë Rruga e Qumështit. Graviteti, megjithatë, bëhet më i dobët me distancën.  Është e mundur që një anije hapësinore të shkojë shumë larg nga Toka dhe një person brenda do të ndjejë shumë pak gravitet. Por kjo nuk është arsyeja pse gjërat "notojnë" në një anije hapësinore në orbitë. Stacioni Ndërkombëtar Hapësinor rrethon Tokën në një lartësi midis 200 dhe 250 milje. Në atë lartësi, graviteti i Tokës është rreth 90 përqind e asaj që është në sipërfaqen e planetit. Me fjalë të tjera, nëse një person që peshonte 100 paund në sipërfaqen e Tokës do të mund të ngjitej me një shkallë deri në stacionin hapësinor, ai person do të peshonte 90 paund në majë të shkallës.

Pse objektet notojnë në orbitë?

Nëse 90 përqind e gravitetit të Tokës arrin në stacionin hapësinor, atëherë pse "notojnë" astronautët atje? Përgjigja është sepse ato janë në rënie të lirë. Në një vakum, graviteti bën që të gjitha objektet të bien në të njëjtën normë. Masa e objektit nuk ka rëndësi. Nëse një person hedh një çekiç dhe një pupël, ajri do të bëjë që pupla të bie më ngadalë. Por nëse nuk do të kishte ajër, ato do të binin në të njëjtin nxitim. Disa parqe dëfrimi kanë udhëtime me rënie të lirë, në të cilat një kabinë lëshohet përgjatë një kulle të gjatë.  Nëse një person lëshon një objekt në fillim të rënies, personi dhe objekti do të binin me të njëjtin nxitim. Për shkak të kësaj, objekti do të duket se "noton" para personit. Kjo është ajo që ndodh në një anije kozmike. Anija kozmike, ekuipazhi i saj dhe çdo send që ndodhet në të po bien drejt Tokës. Meqenëse të gjithë bien bashkë, ekuipazhi dhe objektet duket se "notojnë" kur krahasohen me anijen.

Si mundet një anije hapësinore të bie përreth Tokës?

Çfarë do të thotë të biesh rreth Tokës?  Graviteti i Tokës i tërheq objektet poshtë në drejtim të sipërfaqes. Graviteti tërheq gjithashtu edhe stacionin hapësinor. Si rezultat, ai po bie vazhdimisht drejt sipërfaqes së Tokës. Ai gjithashtu po lëviz me një shpejtësi shumë të lartë, 17.500 milje në orë. Stacioni hapësinor lëviz me një shpejtësi që përputhet me lakimin e sipërfaqes së Tokës. Nëse një person hedh një top bejsbolli, graviteti do të bëjë që ai të lakohet. Dhe do të godasë në tokë mjaft shpejt. Një anije kozmike orbituese lëviz me shpejtësinë e duhur kështu që kurba e rënies së saj përputhet me kurbën e Tokës. Për shkak të kësaj, anija kozmike vazhdon të bjerë drejt tokës, por kurrë nuk e godet atë. Si rezultat, ajo bie rreth planetit. Hëna qëndron në orbitë rreth Tokës për të njëjtën arsye. Hëna gjithashtu po bie përreth Tokës.

Pse NASA e studion Mikrogravititetin?

NASA studion mikrogravitetin për të mësuar se çfarë u ndodh njerëzve dhe pajisjeve në hapësirë. Mikrograviteti ndikon në trupin e njeriut në disa mënyra. Për shembull, pa gravitet muskujt dhe kockat mund të bëhen më të dobëta duke i bërë ata të punojnë me vështirësi. Astronautët që jetojnë në stacionin hapësinor kalojnë muaj në mikrogravitet.  Astronautët që do të udhëtojnë në Mars gjithashtu do të kalonin muaj në mikrogravitet duke udhëtuar në drejtim dhe për nga Planeti i Kuq. NASA duhet të mësojë në lidhje me efektet e mikrogravitetit për të mbajtur astronautët të sigurt dhe të shëndetshëm.  Për më tepër, shumë gjëra duket se veprojnë ndryshe në mikrogravitet. Zjarri është ndryshe në këto kushte. Pa tërheqjen e gravitetit, flakët janë më të rrumbullakëta. Kristalet rriten më mirë. Pa gravitetin, format e tyre janë më të përsosura. NASA kryen eksperimente shkencore në mikrogravitetit.  Këto eksperimente ndihmojnë NASA-n të mësojë gjëra që do të ishin të vështira ose mbase të pamundura për tu mësuar në Tokë.

A mund të gjendet Mikrograviteti në Tokë?

Për të njëjtën arsye që mikrograviteti ekziston në orbitë, ai gjithashtu mund të gjendet edhe në Tokë. NASA përdor aeroplanët për të krijuar mikrogravitetit për periudha të shkurtra kohe. Aeroplani e bën këtë duke fluturuar në parabola lart-poshtë. Në krye të parabolës, njerëzit dhe objektet brenda aeroplanit janë në rënie të lirë për rreth 20-30 sekonda në një kohë. Për të njëjtat arsye, një person madje mund të përjetojë rënie të lirë shumë shkurt duke kaluar nëpër një kodër të madhe, si në një slitë rrotulluese. Mikrograviteti gjithashtu mund të përjetohet edhe në parqet e argëtimit me rënie të lirë. NASA gjithashtu përdor kulla të larta ku nëpërmjet instrumenteve të veçanta objektet lëshohen nga maja e kullës duke përjetuar kështu rënien e lirë teksa bien.

Burimi: 

ky material është publikuar në NASA https://www.nasa.gov/audience/forstudents/5-8/features/nasa-knows/what-is-microgravity-58.html

Fotoja: © NASA

Jetesa në mjedise të gjelbra mund të jetë çelësi i jetëgjatësisë.

Kur bëhet fjalë për të jetuar në moshën 100 vjeç, gjenet e mira ndihmojnë por nuk tregojnë historinë e plotë. Vendi ku ju jetoni ka një ndikim të rëndësishëm në gjasat që ju të arrini moshën njëqindvjeçare, sugjeron një studim i ri i kryer nga shkencëtarët në Universitetin Shtetëror të Uashingtonit në Kolegjin e Mjekësisë të Elson S. Floyd. 

Botuar në revistën "International Journal of Environmental Research and Public Health" (Revista Ndërkombëtare për Hulumtimet mbi Mjedisin dhe Shëndetin Publik) dhe bazuar në të dhënat e vdekshmërisë në Shtetin e Washingtonit, gjetjet e ekipit të këtij hulumtimi sugjerojnë se qytetarët e Washingtonit që jetojnë në komunitete me terren shumë të mirë për të ecur dhe komunitete me moshë të përzier mund të kenë më shumë të ngjarë të jetojnë në ditëlindjen e tyre të 100-të. Ata gjithashtu gjetën që statusi socio-ekonomik është i ndërlidhur, dhe një analizë shtesë tregoi se grupimet gjeografike, ku probabiliteti për të arritur moshën njëqindvjeçare është i lartë, janë vendosur në zonat urbane dhe qytetet e vogla me status më të lartë socio-ekonomik.

"Studimi ynë shton sasinë në rritje të provave që faktorët socialë dhe mjedisorë kontribuojnë ndjeshëm në jetëgjatësi", tha autori i studimit Rajan Bhardwaj, një student i vitit të dytë të mjekësisë në WSU i cili u interesua për këtë temë pasi shërbeu si ndihmës për kujdesjen në shtëpi të gjyshit të tij që po plakej. Hulumtimet e hershme, tha ai, kanë vlerësuar se faktorët trashëgues shpjegojnë vetëm rreth 20 deri në 35% të shanseve të një individi për të arritur moshën njëqindvjecare.

"Ne e dimë nga hulumtimet e mëparshme që ju mund të modifikoni, përmes sjelljes, ndjeshmërinë tuaj ndaj sëmundjeve të ndryshme bazuar në gjenetikën tuaj," shpjegoi Ofer Amram, autor i studimit dhe një profesor asistent që drejton laboratorin e Shëndetit dhe Komunitetit të Epidemiologjisë (CHaSE) të WSU.

Me fjalë të tjera, kur jetoni në një mjedis që mbështet plakjen e shëndetshme, kjo ka të ngjarë të ndikojë në aftësinë tuaj për të mundur me sukses shanset tuaja gjenetike përmes ndryshimeve në stilin e jetës.  Sidoqoftë, ekzistonte një hendek në njohuri për sa i përket faktorëve të saktë mjedisorë dhe socialë që krijojnë një mjedis që mbështet më së miri jetesën në moshën njëqindvjecare.

Në bashkëpunim me bashkautorët Solmaz Amiri dhe Dedra Buchwald, Bhardwaj dhe Amram shikuan të dhëna të siguruara nga shteti në lidhje me vdekjen e afro 145,000 banorëve të Washingtonit që vdiqën në moshën 75 vjeç ose më të vjetër midis 2011 dhe 2015. Të dhënat përfshinin informacione për moshën dhe vendin e secilit person, për vendbanimin në kohën e vdekjes, si dhe gjininë, racën, nivelin e arsimit dhe statusin martesor.

Bazuar në vendin ku jetonte personi, studiuesit përdorën të dhëna nga Komuniteti Amerikan i Anketimeve, Agjensia e Mbrojtjes së Mjedisit dhe burime të tjera për të caktuar një vlerë ose rezultat në variabla të ndryshëm mjedisor për lagjen e tyre. Variablat që ata vëzhguan përfshinin nivelin e varfërisë, aksesin në transport dhe kujdes shëndetësor, ecjen, përqindjen e popullsisë në moshë pune, statusin rural-urban, ndotjen e ajrit dhe ekspozimin në hapësira të gjelbra. Më pas, ata kryen një analizë të mbijetesës për të përcaktuar se cilat lagje dhe cilët faktorë demografikë ishin të lidhur me një probabilitet më të ulët të vdekjes para moshës njëqind vjeçare.

Ata zbuluan se pasja e vendeve shumë të përshtatshme për të bërë ecje në lagje, statusi më i lartë socio-ekonomik dhe një përqindje e lartë e popullsisë në moshë pune ishin të lidhura pozitivisht me arritjen e njëqindvjetorit.

"Këto gjetje tregojnë se komunitetet me moshë të përzier janë shumë të dobishme për të gjithë të përfshirë", tha Bhardwaj. "Ata gjithashtu japin një shtytje shumë të madhe që qëndrat urbane në rritje të kenë më shumë rrugë të përshtatura për të bërë ecje, gjë që e bën stërvitjen fizike më të arritshme për të moshuarit dhe ua lehtëson atyre qasjen në kujdesin mjekësor dhe dyqaneve". Amram shtoi se lagjet që ofrojnë më shumë larmi moshore priren të jenë në zonat urbane, ku të moshuarit më të vjetër ka të ngjarë të përjetojnë më pak izolim dhe më shumë mbështetje të komunitetit.

Ndërkohë, Bhardwaj tha se gjetjet e tyre theksojnë gjithashtu rëndësinë e përpjekjeve të vazhdueshme për të adresuar pabarazitë shëndetësore të përjetuara nga pakicat racore, siç janë afrikano-amerikanët dhe Amerikanët nativ. Në përputhje me gjetjet e hulumtimeve të mëparshme, për shembull, të dhënat tregojnë se të qenurit i bardhë është e lidhur me të jetuarit deri në 100. Duke parë gjininë, studiuesit zbuluan gjithashtu se gratë kishin më shumë gjasa të arrinin moshën njëqindvjeçare.

Së fundmi, studiuesit donin të shihnin se në cilat zona të shtetit njerëzit kishin një probabilitet më të lartë për të arritur moshën njëqindvjeçare. Për secilën lagje, ata llogaritnin vitet e jetës potencialisht të humbura, ose numri mesatar i viteve të individëve të ndjerë që do të duhej të kishin jetuar për të arritur moshën 100 vjeç. Lagjet me vlera më të ulëta sa i takon viteve të jetës potencialisht të humbura, konsiderohet se kanë një gjasë më të lartë për të arritur moshën njëqindvjecare, dhe anasjelltas.

Ndërsa duhen më shumë hulumtime për t'u zgjeruar në gjetjet e tyre, studiuesit thanë se gjetjet e studimit përfundimisht mund të përdoren për të krijuar komunitete më të shëndetshme që promovojnë jetëgjatësinë tek të moshuarit.

Burimi: 

© Universiteti i Washingtonit https://news.wsu.edu/2020/06/17/centenarian-study-suggests-living-environment-may-key-longevity/

Rreth gjashtë miliardë planetë të ngjashëm me Tokën ndodhen në Galaktikën tonë, bazuar në vlerësimet e reja.

Në galaktikën tonë mund të jetë një planet i ngjashëm me Tokën për çdo pesë yje të ngjashëm me Diellin, sipas vlerësimeve të reja nga astronomët e Universitetit British Columbia që përdorën të dhëna nga misioni Kepler i NASA-s.

Për t'u konsideruar si i ngjashëm me Tokën, një planet duhet të jetë shkëmbor, të ketë afërsisht përmasat e Tokës dhe të rrotullohet rreth një ylli të ngjashëm me Diellin (lloji G).  Ai gjithashtu duhet të orbitojë në zonat e banueshme të yllit të tij, pra në atë distancë nga ylli që planeti shkëmbor të mund të strehojë ujë të lëngshëm dhe potencialisht jetë në sipërfaqen e tij.

"Llogaritjet e mia vendosin një kufi të sipërm prej 0.18 planetë të ngjashëm me tokën për një yll të tipit G", thotë studiuesja e Universitetit British Columbia, Michelle Kunimoto, bashkëautore e studimit të ri të publikuar në "Astronomical Journal".  "Vlerësimi sesa e zakonshme është që lloje të ndryshme planetësh të sillen rreth yjeve të ndryshëm mund të na sigurojë limite të rëndësishme sa i takon formimit të planetëve dhe në teoritë e evolucionit si dhe të ndihmojë në optimizimin e misioneve të ardhshme dedikuar gjetjes së eksoplanetëve."

Sipas astronomit të Universitetit British Columbia, Jaymie Matthews: "Rruga e Qumështit ka rreth 400 miliardë yje, me shtatë përqind të tyre që janë të tipit G (pra, të ngjashëm me Diellin). Kjo do të thotë se më pak se gjashtë miliardë yje mund të kenë planetë të ngjashëm me Tokën në Galaktikën tonë."

Vlerësimet e mëparshme të shpeshtësisë së planetëve të ngjashëm me Tokën variojnë nga afro 0,02 planete potencialisht të banueshëm për një yll të ngjashëm me Diellin, në më shumë se një për një yll të ngjashëm me Diellin.

Në mënyrë tipike, planetët si Toka ka më shumë të ngjarë të humbasin gjatë kërkimit të planetit sesa llojet e tjera, kjo pasi ato janë aq të vogla dhe orbitojnë shumë larg nga yjet e tyre. Kjo do të thotë që një katalog planetësh përfaqëson vetëm një nënshtresë të vogël të planetëve që janë në të vërtetë në orbitë rreth yjeve të kërkuara. Kunimoto përdori një teknikë të njohur si "modelim përpara" për të kapërcyer këto sfida.

"Unë fillova duke simuluar popullsinë e plotë të eksoplaneteve rreth yjeve që Kepler kontrolloi," shpjegoi ajo. "Unë shënova secilin planet si" të dedektuar" ose si " të humbur" në varësi të faktit sesa gjasa kishte që algoritmi im i kërkimit të planetëve do të mund t'i kishte gjetur. Atëherë, unë i krahasova planetët e zbuluar me katalogun tim aktual të planetëve. Nëse simulimi prodhonte një përkim të afërt, atëherë popullsia fillestare ka të ngjarë të jetë një përfaqësim i mirë i popullatës aktuale të planetëve që rrotullohen rreth atyre yjeve".

Hulumtimi i Kunimoto gjithashtu hodhi më shumë dritë në një nga pyetjet më të shquara në shkencën e exoplaneteve sot: "hendeku i rrezes" i planetëve. "Hendeku i rrezes" tregon se është e pazakontë që planetët me periudha orbitale më pak se 100 ditë të kenë një madhësi midis 1.5 dhe dy herë më shumë se Toka. Ajo zbuloi se "hendeku i rrezes" ekziston në një rang shumë më të ngushtë të periudhave orbitale sesa mendohej më parë. Rezultatet e saj vëzhguese mund të ofrojnë limite në modelet e evolucionit të planeteve që shpjegojnë karakteristikat e "hendekut të rrezes".

Më parë, Kunimoto kontrolloi të dhënat arkivore nga 200,000 yje të misionit Kepler të NASA-s. Ajo zbuloi 17 planetë të rinj jashtë Sistemit Diellor, ose ekzoplanetë, përveç rikuperimit të mijëra planetëve të njohur tashmë.

Burimi:

Artikulli është publikuar në Universitetin e British Columbia https://science.ubc.ca/news/many-six-billion-earth-planets-our-galaxy-according-new-estimates

Fotoja: Credit, © Skórzewiak / stock.adobe.com

Lise Meinter: gruaja e harruar e fizikës bërthamore që meritonte çmimin Nobel.

Zbërthimi bërthamor që procesi fizik me të cilin atomet shumë të mëdhenj si uraniumi ndahen në çifte atomesh më të vogla, bën të mundur bombat bërthamore dhe termocentralet. Por për shumë vite, fizikanët besonin se ishte e pamundur energjikisht që atomet aq të mëdha sa uraniumi (masa atomike = 235 ose 238) të ndahen në dy.

Gjithçka ndryshoi më 11 shkurt 1939, me një letër drejtuar redaktorit "Nature", një revistë shkencore kryesore ndërkombëtare, që përshkruante saktësisht se si një gjë e tillë mund të ndodhte dhe madje e quajti atë "zbërthim". Në atë letër, fizikantja Lise Meitner, me ndihmën e nipit të saj të ri Otto Frisch, dha një shpjegim fizik se si mund të ndodhë zbërthimi bërthamor.

Ishte një kapërcim masiv përpara në fizikën bërthamore, por sot Lise Meitner mbetet e panjohur dhe kryesisht e harruar. Ajo ishte e përjashtuar nga festimi i fitores sepse ishte një grua hebreje. Historia e saj është e trishtueshme.

Çfarë ndodh kur zbërthehet një atom?

Meitner e bazoi argumentin e saj të zbërthimit në “modelin e pikës së lëngshme” të strukturës bërthamore, një model që krahason forcat që mbajnë bërthamën atomike së bashku me tensionin sipërfaqësor që i jep një pike uji strukturën e saj.

Ajo vuri në dukje se tensioni sipërfaqësor i një bërthame atomike dobësohet pasi ngarkesa e bërthamës rritet dhe madje mund t'i afrohej tensionit zero, nëse ngarkesa bërthamore ishte shumë e lartë, siç është rasti për uraniumin (ngarkesa = 92+). Mungesa e tensionit të mjaftueshëm të sipërfaqes bërthamore do të lejonte që bërthama të zbërthehej në dy fragmente kur goditet nga një neutron (një grimcë nënatomike pa ngarkesë) me secilin fragment që transporton nivele shumë të larta të energjisë kinetike.  Meitner vuri në dukje: "Kështu, i gjithë procesi i 'zbërthimit' mund të përshkruhet në një mënyrë thelbësore klasike (fizike)." Vetëm kaq e thjeshtë, apo jo?

Meitner shkoi më tej për të shpjeguar se si kolegët e saj shkencëtarë ishin gabuar. Kur shkencëtarët bombarduan uraniumin me neutrone, ata besonin se bërthama e uraniumit, në vend se të ndahej, kapte disa neutrone. Këto neutrone të kapura u konvertoheshin më pas në protone të ngarkuar pozitivisht dhe kështu shndërruan uraniumin në elementë gradualisht më të mëdhenj në tabelën periodike të elementeve, të ashtuquajturat "transuranium", ose elementet përtej uraniumit.

Disa njerëz ishin skeptikë se bombardimi i neutroneve mund të prodhonte elementë transuranium, përfshirë edhe Irene Joliot Curie, vajza e Marie Curie si dhe Lise Meitner.  Joliot-Curie kishte zbuluar se një nga këta elementë të rinj të supozuar transuranium në të vërtetë sillej kimikisht ashtu si radiumi, elementi që nëna e saj kishte zbuluar. Joliot-Curie sugjeroi që mund të ishte thjesht radiumi (masë atomike = 226), një element disi më i vogël se uraniumi, që vinte nga uraniumi i bombarduar me neutrone.

Meitner kishte një shpjegim alternativ. Ajo mendoi se, në vend se radiumit, elementi në fjalë mund të jetë bariumi me një kimi shumë të ngjashme me radiumin. Çështja e radiumit versus bariumit ishte shumë e rëndësishme për Meitner sepse bariumi (masa atomike = 139) ishte një produkt i mundshëm i zbërthimit sipas teorisë së saj të uraniumit që ndahet, por radiumi jo sepse ishte shumë i madh (masa atomike = 226).

Meitner e nxiti kolegun e saj kimist Otto Hahn të përpiqej të pasuronte më tej mostrat e bombardimeve të uraniumit dhe të vlerësonte nëse ato ishin në të vërtetë të përbëra nga radiumi apo bariumi. Hahn u bind dhe zbuloi se Meitner ishte e saktë: elementi në kampion ishte me të vërtetë barium, jo ​​radium. Gjetja e Hahn sugjeroi që bërthama e uraniumit ishte ndarë në copa duke u bërë dy elementë të ndryshëm me bërthama më të vogla ashtu si kishte dyshuar Meitner.

Si një grua hebreje, Meitner u la mënjanë.

Meitner duhej të ishte heroina e ditës, dhe fizikantët e kimistët duhet të kishin botuar së bashku gjetjet e tyre dhe të prisnin për të marrë vlerësimet e botës për zbulimin e tyre të zbërthimit bërthamor. Por për fat të keq, nuk është ajo që ndodhi.

Meitner kishte dy vështirësi: ajo ishte hebreje që jetonte si mërgimtare në Suedi për shkak të persekutimit të hebrenjve që po ndodhte në Gjermaninë naziste, si dhe ajo ishte një grua.  Ajo mund të kishte tejkaluar njërën prej këtyre pengesave për suksesin shkencor, por të dyja rezultuan të pakapërcyeshme.

Meitner kishte punuar si një akademike e barabartë e Hahnit kur ata ishin së bashku në fakultetin e Institutit Kaiser Wilhelm në Berlin. Ata ishin kolegë të afërt dhe miq për shumë vite. Kur nazistët morën pushtetin, Meitner u detyrua të largohej nga Gjermania. Ajo mori një pozicion në Stokholm dhe vazhdoi të punojë për çështje bërthamore me Hahn dhe kolegun e tij të ri Fritz Strassmann përmes korrespondencës së rregullt. Kjo marrëdhënie pune, edhe pse jo ideale, ishte akoma shumë frytdhënëse. Zbulimi i bariumit ishte fruti i fundit i këtij bashkëpunimi.

Megjithatë, kur erdhi koha për t'a publikuar, Hahn e dinte se përfshirja e një gruaje hebreje në artikull do t'i kushtonte karrierën e tij në Gjermani. Kështu që ai e botoi pa atë, duke pohuar në mënyrë të rreme se zbulimi bazohej vetëm në njohuri të mbledhura nga puna e tij e pasurimit kimik dhe se të gjitha të dhënat në fizikë ku kontriboi Meitner luajtën një rol të parëndësishëm. E gjithë kjo përkundër faktit se ai as nuk do të mendonte të bënte izolmin e bariumit nga mostrat e tij, nëse Meitner nuk do t'a kishte drejtuar atë ta bënte këtë gjë.

Hahn pati telashe në shpjegimin e gjetjeve të veta. Në artikullin e tij, ai nuk paraqiti asnjë mekanizëm të arsyeshëm se si atomet e uraniumit ishin zbërthyer në atomet e bariumit. Por Meitner e kishte shpjegimin.  Kështu që disa javë më vonë, Meitner i dërgoi redaktorit letrën e saj të famshme të zbërthimit  duke shpjeguar për ironi mekanizmin e "zbulimit të Hahn".

Edhe kjo nuk e ndihmoi situatën e saj.  Komiteti Nobel ia dha çmimin Nobel në Kimi në vitin 1944 "për zbulimin e zbërthimit të bërthamave të rënda" vetëm Hahn-it.  Paradoksalisht, fjala "zbërthim" (fision) nuk u shfaq kurrë në botimin origjinal të Hahn, pasi Meitner kishte qenë e para që përmendi termin në artikullin e saj të botuar më pas.

Një situatë kontroverse doli në pah rreth zbulimit të ndarjes bërthamore që nga ajo kohë, me kritikët që pretendonin se ajo përfaqëson një nga shembujt më të këqij të racizmit dhe seksizmit të ashpër nga Komiteti Nobel. Ndryshe nga një grua tjetër e mirënjohur e fizikës bërthamore karriera e së secilës i parapriu asaj, Mary Curie, kontributet e Meitner për fizikën bërthamore nuk u njohën kurrë nga komiteti Nobel. Ajo u la tërësisht jashtë në të ftohtë, dhe mbeti e panjohur për shumicën e publikut.

Pas luftës, Meitner qëndroi në Stokholm dhe u bë një shtetase Suedeze. Më vonë në jetë, ajo vendosi t'i lërë paragjykuesit të jenë paragjykues. Ajo u lidh përsëri me Hahn dhe të dy të moshuarit rifilluan miqësinë e tyre.  Megjithëse komiteti Nobel kurrë nuk e pranoi gabimin e tij, situata për Meitner u lehtësua pjesërisht në vitin 1966 kur Departamenti i Energjisë i SHBA i dha asaj së bashku me Hahn dhe Strassmann çmimin prestigjioz Enrico Fermi "për hulumtime pioniere në radioaktivitetet që ndodhin në mënyrë natyrale dhe studime të gjera eksperimentale që çuan në zbulimin e zbërthimit”. Njohja e vonuar me dy dekada erdhi pikërisht në kohë për Meitner. Ajo dhe Hahn vdiqën brenda disa muajsh nga njëri-tjetri në 1968; ata të dy ishin 89 vjeç.

Burimi:

Artikulli është publikuar në The Conversion https://www.google.com/amp/s/theconversation.com/amp/lise-meitner-the-forgotten-woman-of-nuclear-physics-who-deserved-a-nobel-prize-106220

Aktiviteti vullkanik dhe ndryshimet në mantelin e Tokës kanë qenë kyçe për rritjen e oksigjenit atmosferik.

Oksigjeni u grumbullua për herë të parë në atmosferën e Tokës rreth 2.4 miliardë vjet më parë, gjatë Ngjarjes së Madhe të Oksidimit.  Një enigmë e gjatë ka qenë që të dhënat gjeologjike sugjerojnë se bakteret e hershme po fotosintezonin dhe çlironin oksigjen qindra miliona vjet përpara. Ku po shkonte ky oksigjen?

Diçka po e pengonte rritjen e oksigjenit. Një interpretim i ri i shkëmbinjve miliarda vite të vjetër zbulon se gazrat vullkanikë janë "fajtorët" e mundshëm. Studimi i udhëhequr nga Universiteti i Uashingtonit u botua në qershor në revistën me akses të hapur "Nature Communications".

 "Ky studim ringjall një hipotezë klasike për evolucionin e oksigjenit atmosferik", tha autori kryesor Shintaro Kadoya, një studiues postdoktoral i UW në shkencat e Tokës dhe hapësirës. "Të dhënat demonstrojnë se një evolucion i mantelit të Tokës mund të kontrollojë një evolucion të atmosferës së Tokës, dhe ndoshta edhe evolucionin të jetës."

Jeta shumëqelizore ka nevojë për një furnizim të përqendruar të oksigjenit, prandaj akumulimi i oksigjenit është thelbësor për evolucionin e jetës oksigjen-frymëmarrëse në Tokë.

 "Nëse ndryshimet në mantel kontrollojnë oksigjenin atmosferik, siç sugjeron ky studim, atëherë manteli pa diskutim që mund të vendosë një ritëm të evolucionit të jetës," tha Kadoya.

Ky punim i ri është ndërtuar mbi një studim të vitit 2019 që gjeti se manteli i hershëm i Tokës ishte shumë më pak i oksiduar, ose ndryshe përmbante më shumë substanca që mund të reagojnë me oksigjen, sesa manteli modern. Ai studim i shkëmbinjve antikë vullkanikë, deri në 3.55 miliardë vjeç, u mblodh nga vendet që përfshinin Afrikën e Jugut dhe Kanadanë.

Gjatë periudhës "Archean", atëherë kur vetëm jeta mikrobiale ishte e përhapur në Tokë, Toka ishte më aktive me vullkane sesa sot.  Shpërthimet vullkanike ushqehen nga magma e cila është një përzierje e shkëmbit të shkrirë dhe gjysmë të shkrirë, si dhe nga gazra që çlirohen edhe kur vullkani nuk po shpërthen.

Disa nga ato gazra reagojnë me oksigjen, ose oksidohen, për të formuar komponime të tjera. Kjo ndodh sepse oksigjeni ka prirjen për të qenë i uritur për elektrone, kështu që çdo atom me një ose dy elektrone të mbajtura lirshëm reagon me të. Për shembull, hidrogjeni i lëshuar nga një vullkan kombinohet me çdo oksigjen të lirë, duke hequr atë oksigjen nga atmosfera.

Përbërja kimike e mantelit të Tokës, ose shtresa më e butë e shkëmbinjëve nën koren e Tokës, kontrollon pa diskutim llojet e shkëmbit të shkrirë dhe gazrat që vijnë nga vullkanet. Një mantel i hershëm më pak i oksiduar do të prodhonte më shumë gaze si hidrogjeni që pastaj kombinohen me oksigjen të lirë. Studimi i vitit 2019 tregon se manteli u oksidua gradualisht nga 3.5 miliardë vjet më parë e deri më sot.

Studimi i ri ndërthur ato të dhëna me prova nga shkëmbinjtë e lashtë sedimentarë për të treguar një pikë kthese diku pas 2.5 miliardë vite më parë, kur oksigjeni i prodhuar nga mikrobet  arrin të kapërcejë humbjen e tij në gazra vullkanikë dhe prandaj filloi të grumbullohet në atmosferë.

"Në thelb, furnizimi i gazrave vullkanikë të oksidueshëm ishte i aftë të gëlltiste oksigjenin fotosintetik për qindra miliona vjet pasi fotosinteza evoluoi," tha bashkëautori David Catling, një profesor i UW i shkencave të Tokës dhe hapësirës. "Por, ndërsa manteli u bë më i oksiduar, u lëshuan më pak gaze vullkanike të oksidueshme. Pastaj, oksigjeni "përmbyti" ajrin atëherë kur nuk kishte më, mjaftueshëm gazra vullkanik për t'a larguar të gjithë oksigjenin".

Kjo gjë ka implikime në të kuptuarin e shfaqjes së jetës komplekse në Tokë dhe mundësinë e jetës në planete të tjerë.

 "Studimi tregon se ne nuk mund të përjashtojmë mantelin e një planeti kur shqyrtojmë evolucionin e sipërfaqes dhe jetës së planetit," tha Kadoya.

Burimi: 

https://www.washington.edu/news/2020/06/09/volcanic-activity-and-changes-in-earths-mantle-were-key-to-rise-of-atmospheric-oxygen/

Studimi i binjakëve zbulon se ndjeshmëria jonë është pjesërisht në gjenet tona.

Disa njerëz janë më të ndjeshëm se të tjerët dhe rreth gjysma e këtyre dallimeve mund t'i atribuohen gjeneve tona, ka gjetur një studim i ri.

Studimi, i udhëhequr nga Universiteti Queen Mary i Londrës, krahasoi çifte binjakësh identikë dhe jo-identikë 17-vjeçarë për të parë se sa u ndikuan ata nga përvojat pozitive apo negative, pra, nivelin e tyre të "ndjeshmërisë".  Qëllimi ishte të gjejmë se sa nga ndryshimet në ndjeshmëri mund të shpjegohen nga faktorë gjenetikë ose mjedisorë gjatë zhvillimit.

Binjakët që janë rritur së bashku do të përjetojnë më së shumti të njëjtin mjedis. Por, vetëm binjakët identikë ndajnë të njëjtat gjene: binjakët jo identikë janë si çdo motër dhe vëlla tjetër. Nëse binjakët identikë nuk tregojnë më ngjashmëri në nivelet e tyre të ndjeshmërisë sesa binjakët jo identikë, atëherë gjenet nuk ka gjasa të luajnë ndonjë rol.

Duke përdorur këtë lloj analize, ekipi zbuloi se 47 përqind e ndryshimeve në ndjeshmëri midis individëve ishin për shkak të gjenetikës, duke lënë kështu 53 përqind të llogaritura si ndikim nga faktorët mjedisorë. Hulumtimi është i pari që tregon këtë lidhje përfundimtare në një studim kaq të madh.  Gjetjet janë botuar në revistën "Molecular Psychiatry". 

Michael Pluess, profesor i Psikologjisë së Zhvillimit në Universitetin Queen Mary të Londrës dhe udhëheqësi i studimit, tha: "Të gjithë jemi të prekur nga ajo që ne përjetojmë; ndjeshmëria është diçka që ne të gjithë e ndajmë si një tipar themelor njerëzor. Por, ne gjithashtu ndryshojmë në atë se sa ndikim kanë mbi ne përvojat tona. Shkencëtarët gjithmonë kanë menduar që ekziston një bazë gjenetike për ndjeshmërinë, por kjo është hera e parë që ne kemi qenë në gjendje të përcaktojmë në të vërtetë sasinë e këtyre dallimeve në ndjeshmëri që shpjegohen nga faktorët gjenetikë ".

Mbi 2,800 binjakë janë përfshirë në studim, të ndarë midis rreth 1,000 binjakëve identikë dhe 1,800 binjakëve jo identikë, afërsisht gjysma e të cilëve ishin të të njëjtit seks. Binjakëve iu kërkua të plotësonin një pyetësor të zhvilluar nga Profesor Pluess i cili është përdorur gjerësisht për të provuar nivelet e ndjeshmërisë së një individi ndaj mjedisit. Ky test do të vihet në dispozicion online më vonë këtë muaj në mënyrë që secili të vlerësojë ndjeshmërinë e vet.

Pyetësori është gjithashtu në gjendje të dallojë lloje të ndryshme të ndjeshmërisë psh. nëse dikush është më i ndjeshëm ndaj përvojave negative ose përvojave pozitive, si dhe ndjeshmërisë së përgjithshme. Analiza nga ekipi sugjeroi që këto ndjeshmëri të ndryshme kanë gjithashtu një bazë gjenetike.

Bashkë autori Dr Elham Assary tha: "Nëse një fëmijë është më i ndjeshëm ndaj përvojave negative, kjo mund bëjë që ata të stresohen më lehtë dhe të përjetojnë ankth në situata sfiduese. Nga ana tjetër, nëse një fëmijë ka një ndjeshmëri më të lartë ndaj përvojave pozitive, kjo mund të bëjë që ata janë më reagues ndaj prindërimit të mirë ose të përfitojnë më shumë nga ndërhyrjet psikologjike në shkollë. Ajo që tregon studimi ynë është se këto aspekte të ndryshme të ndjeshmërisë të gjitha kanë një bazë gjenetike ."

Së fundi, ekipi hulumtoi se si ndikon ndjeshmëria ndaj tipareve të tjera të qëndrueshme dhe të zakonshme të personalitetit, të njohura si "Pesë të Mëdhatë": çiltërsia, vetëdija, bashkëpunimi, ekstraversioni dhe neurotizmi. Ata zbuluan se ekzistonte një komponent gjenetik i përbashkët midis ndjeshmërisë, neurotizmit dhe ekstraversionit, por jo me ndonjë nga tiparet e tjera të personalitetit.

Profesor Pluess beson se gjetjet mund të na ndihmojnë në mënyrën se si ne e kuptojmë dhe trajtojmë ndjeshmërinë, te vetvetja dhe te të tjerët.

Artikulli është publikuar në: https://www.qmul.ac.uk/media/news/2020/se/study-in-twins-finds-our-sensitivity-is-partly-in-our-genes.html

Qelizat e kuqe sintetike të gjakut imitojnë ato natyrore dhe kanë aftësi të reja.

Shkencëtarët kanë provuar të zhvillojnë qelizat e kuqe sintetike të gjakut që imitojnë veçoritë e favorshme të atyre natyrore, siç janë fleksibiliteti, transporti i oksigjenit dhe koha e gjatë e qarkullimit. Por, deri më tani, shumica e qelizave të kuqe sintetike të gjakut kanë pasur një ose disa nga tiparet kryesore të versioneve natyrore. Tashmë, studiuesit që raportojnë në American Chemical Society kanë arritur të bëjnë qeliza të kuqe sintetike të gjakut që kanë të gjitha aftësitë e qelizave natyrore, madje edhe disa të reja.

Qelizat e kuqe të gjakut (QKGj) marrin oksigjen nga mushkëritë dhe e dërgojnë atë në indet e trupit. Këto qeliza në formë disku përmbajnë miliona molekula të hemoglobinës që është një proteinë që përmban hekur që lidh oksigjenin. QKGj-të janë shumë fleksibël, gjë që i lejon ato të "shtrydhen" nëpër kapilarë të vegjël dhe pastaj të kthehen përsëri në formën e tyre të mëparshme.

Këto qeliza gjithashtu përmbajnë proteina në sipërfaqen e tyre që lejojnë ato të qarkullojnë nëpër enët e gjakut për një kohë të gjatë pa u gëlltitur nga qelizat imune. Wei Zhu, C. Jeffrey Brinker dhe kolegët donin të bënin qeliza të kuqe sintetike të gjakut që të kishin veçori të ngjashme me ato natyrale, por të mund të kryenin edhe punë të reja siç janë shpërndarja e barnave terapeutike, shënjestrimi magnetik dhe zbulimi i toksinave.

Studiuesit i bënë qelizat sintetike fillimisht duke i veshur me një shtresë të hollë silici QKGj-të. Ata shtresuan polimere të ngarkuara pozitivisht dhe negativisht mbi silikat e QKGj-ve dhe më pas e larguan shtresën e silicës, duke prodhuar kopje fleksibël.

Më në fund, ekipi veshi sipërfaqen e kopjes sintetike me membrana natyrale të qelizave të kuqe të gjakut. Qelizat artificiale ishin të ngjashme në madhësi, formë, ngarkesë dhe në proteinat e sipërfaqes me qelizat natyrore. Edhe ato mund të "shtrydheshin" përmes kapilarëve të marrë si model pa humbur formën e tyre fillestare. Tek minjtë, QKGJ-të sintetike zgjatën më shumë se 48 orë, pa asnjë toksicitet të vërejtur.

Studiuesit ngarkuan qelizat artificiale me hemoglobinë, një ilaç antikancerogjen, një sensor toksinash ose nanogrimca magnetike për të demonstruar se ato mund të transportonin ngarkesa. Ekipi gjithashtu tregoi se QKGJ-të e reja mund të veprojnë si karrem për toksinat bakteriale. Studimet e ardhshme do të eksplorojnë potencialin e qelizave artificiale në aplikimet mjekësore, të tilla si  në terapinë e kancerit dhe biosensorët e toksinave, thonë studiuesit.

Burimi:

Artikulli është publikuar në American Chemical Society: https://www.acs.org/content/acs/en/pressroom/presspacs/2020/acs-presspac-june-3-2020/synthetic-red-blood-cells-mimic-natural-ones-and-have-new-abilities.html

Teleskopi ESO verën shenjat e lindjes së një planeti.

Vëzhgimet e bëra me Teleskopin Shumë të Madh të Observatorit Jugor Evropian (VLT të ESOs) kanë zbuluar shenjat e një sistemi planetar që po lind. Rreth yllit të ri "AB Aurigae" shtrihet një disk i dendur pluhuri dhe gazi në të cilin astronomët kanë dalluar një strukturë spirale të spikatur me një "përdredhje" që shënon vendin ku mund të formohet një planet. Tipari i vëzhguar mund të jetë dëshmia e parë e drejtpërdrejtë e një planeti foshnje që ekziston.

"Mijëra ekzoplanetë janë identifikuar deri më tani, por pak dihet se si ata formohen," thotë Anthony Boccaletti i cili drejtoi studimin nga "Observatoire de Paris", Universiteti PSL, Francë. Astronomët e dinë se planetët lindin në disqe me pluhur që rrethojnë yje të rinj, si "AB Aurigae", teksa gazi i ftohtë dhe pluhuri grumbullohen së bashku. Vëzhgimet e reja me Teleskopin Shumë të Madh të ESO-s, të publikuara në revisten "Astronomy & Astrophysics", ofrojnë të dhëna thelbësore që ndihmojnë shkencëtarët të kuptojnë më mirë këtë proces.

"Ne duhet të vëzhgojmë sisteme shumë të reja që në të vërtetë të kapim momentin kur formohen planetët," thotë Boccaletti. Por, deri më tani astronomët nuk kanë mundur të kapin imazhe sa më të mprehta dhe të thella të këtyre disqeve të rinj për të gjetur "përdredhjen" që pikërisht shënon vendin ku një planet foshnjë mund të vijë në ekzistencë.

Imazhet e reja përmbajnë një spirale mahnitëse të pluhurit dhe gazit rreth "AB Aurigae", që ndodhet 520 vjet dritë larg Tokës në yjësinë e Aurigës. Spiralet e këtij lloji sinjalizojnë praninë e planetëve foshnjë, të cilat e largojnë tutje gazin, duke krijuar "trazira në disk në formën e një vale", shpjegon Emmanuel Di Folco nga Laboratori Astrofizik i Bordosë (LAB) në Francë, i cili gjithashtu mori pjesë në studim. Ndërsa planeti rrotullohet rreth yllit qendror, kjo valë merr formën e një krahu spiral. Pikërisht zona shumë e ndritshme e verdhë në këtë "përdredhje" afër qendrës së imazhit të ri "AB Aurigae", është një nga këto vendet e trazuara, ku ekipi beson se po formohet një planet i ri. 

Vëzhgimet mbi sistemin "AB Aurigae" të bëra disa vjet më parë me teleskopin ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), në të cilën ESO është partner, siguruan gjetjet e para të formimit të planetit rreth yllit.  Në imazhet e kapura nga ALMA, shkencëtarët vunë re dy krahë spirale gazi afër yllit, të shtrirë në rajonin e brendshëm të diskut.  Pastaj, në vitin 2019 dhe në fillim të vitit 2020, Boccaletti dhe një ekip astronomësh nga Franca, Tajvani, SH.B.A. dhe Belgjika u nisën për të kapur një pamje më të qartë duke e kthyer instrumentin SPHERE të vendosur në Teleskopin Shumë të Madh të ESO-s në Kili, në drejtim të yllit. Imazhet e kapura nga SPHERE janë imazhet më të thella të sistemit "AB Aurigae" të kapura deri më sot.

Nëpërmjet sistemit të fuqishëm të imazhit të instrumentit SPHERE, astronomët arrijnë të shohin edhe dritën më të zbehtë nga grimcat e vogla të pluhurit si dhe emetimet që vijnë nga disku i brendshëm. Ata konfirmuan praninë e krahëve spirale të zbuluara së pari nga ALMA dhe gjithashtu vunë re një veçori tjetër të mrekullueshme, një "përdredhje" që tregon për praninë e formimit të vazhdueshëm të planetit në disk.

Burimi:

https://www.eso.org/public/news/eso2008/

Fuqia e Efektit Plasebo.

Mendja juaj mund të jetë një mjet i fuqishëm shërimi kur ju jepet mundësia. Ideja që truri juaj mund të bindë trupin tuaj se një trajtim i rremë është në fakt i vërtetë, pra, i ashtuquajturi efekti i placebo, dhe kështu të stimulojë shërimin, ka ekzistuar prej mijëra vitesh. Tashmë shkenca ka zbuluar se në rrethanat e duhura, një placebo mund të jetë po aq efektiv sa edhe trajtimet tradicionale.

"Efekti placebo është më shumë sesa të menduarit pozitiv duke besuar se një trajtim ose një procedurë do të funksionojë. Është për krijimin E një lidhje më të fortë midis trurit dhe trupit dhe se si ata punojnë së bashku", thotë profesori Ted Kaptchuk nga Harvard.

Placebot nuk do të ulin kolesterolin tuaj apo të tkurrin një tumor. Në vend të kësaj, placebot funksionojnë në simptoma të moduluara nga truri të tilla si perceptimi i dhimbjes. "Placebot mund t'ju bëjnë të ndiheni më mirë, por nuk do t'ju shërojnë", thotë Kaptchuk. "Ata kanë rezultuar më të efektshëm për kushte të tilla si menaxhimi i dhimbjes, pagjumësia e lidhur me stresin dhe efektet anësore të trajtimit të kancerit si lodhja dhe vjellja."

Efekti placebo a nënkupton dështim apo sukses?

Për vite me radhë, një efekt placebo konsiderohej si një shenjë dështimi. Një placebo përdoret në provat klinike për të testuar efektivitetin e trajtimeve dhe përdoret më shpesh në studimet e ilaçeve. Për shembull, njerëzit në një grup marrin ilaçin e testuar, ndërsa të tjerët marrin një ilaç të rremë ose placebo, të cilin ata e mendojnë si të vërtetë. Në këtë mënyrë, studiuesit mund të masin nëse ilaçi funksionon duke krahasuar se si reagojnë të dy grupet.  Nëse të dyja grupet kanë të njëjtin reagim, qoftë përmirësim ose jo, ilaçi konsiderohet se nuk funksionon.

Megjithatë, kohët e fundit, ekspertët kanë arritur në përfundimin se reagimi ndaj një placeboje nuk është provë që një trajtim i caktuar nuk funksionon, por më mirë që një mekanizëm tjetër, jo farmakologjik, mund të jetë i pranishëm.

 Si funksionon placebo ende nuk është kuptuar plotësisht, por ai përfshin një reagim kompleks neurobiologjik që përmban gjithçka që nga rritja e neurotransmetuesve që të bëjnë të ndihesh mirë të tillë si endorfinat dhe dopamina, e deri te aktiviteti më i madh në zona të caktuara të trurit të lidhura me humorin, reagimet emocionale dhe vetë-ndërgjegjen. E gjithë kjo mund të ketë përfitim terapeutik. "Efekti i placebo është një mënyrë që truri juaj t'i tregojë trupit se çfarë i duhet të ndjehet më mirë," thotë Kaptchuk.

Por, placebot nuk kanë të bëjnë vetëm me çlirimin e fuqisë së trurit. Që të funksionojë, ty të duhet gjithashtu edhe rituali i trajtimit. "Kur ti shikon këto studime që krahasojnë ilaçet me placebot, aty gjen një mjedis të tërë dhe faktor ritual në funksion," thotë Kaptchuk. "Ti duhet të shkosh tek një klinikë në një kohë të caktuar dhe të ekzaminohesh nga mjekë profesionistë me bluza të bardha. Ti merr të gjitha llojet e ilaçeve ekzotike dhe i nënshtrohesh procedurave të çuditshme. E gjitha kjo mund të ketë ndikim thelbësor në mënyrën sesi trupi percepton simptomat për shkak se ti e ndjen se po merr vëmendje dhe kujdes."  

Jepini vetes një placebo.

Placebot shpesh funksionojnë sepse njerëzit nuk e dinë që po e marrin një të tillë.  Por çfarë ndodh nëse e dini që po merrni një të tillë?

Një studim i vitit 2014 i drejtuar nga Kaptchuk dhe botuar në revistën "Science Translational Medicine" e hulumtoi këtë duke testuar mënyrën se si njerëzit reaguan ndaj ilaçeve për dhimbjen nga migrena. Një grup mori një ilaç migrene ku shënohej emri i medikamentit, një tjetër mori një placebo në të cilin shënohej "placebo" dhe një grup të tretë nuk mori asgjë.  Studiuesit zbuluan se placebo ishte 50% po aq efektiv sa ilaçi i vërtetë për të zvogëluar dhimbjen pas një sulmi të migrenës.

Studiuesit spekulojnë se fuqia lëvizëse përtej këtij reagimi ishte thjesht veprimi i marrjes së ilaçit. "Njerzit lidhin ritualin e marrjes së një medikamenti si një efekt pozitiv i shërimit," thotë Kaptchuk. "Madje edhe nëse ata e dijnë që nuk po marrin një medikament, veprimi në vetvete mund të stimulojë trurin në të menduarit se trupi po shërohet."  

Si mund t’i jepni vetes një placebo përveç marrjes së një ilaçi të rremë? Praktikimi i metodave të ndihmës vetjake është një mënyrë. "Angazhimi në ritualin e të jetuarit të shëndetshëm: ushqimi i duhur, ushtrimet fizike, joga, koha shoqërore cilësore dhe meditimi, këto ka mundësi të sigurojnë disa nga përbërësit kryesorë të një efekti placebo," thotë Kaptchuk.

Ndërsa këto aktivitete janë ndërhyrje pozitive në mënyrën e tyre, niveli i vëmendjes që ju u jepni mund të rrisë përfitimet prej tyre. 

Burimi: 

https://www.health.harvard.edu/mental-health/the-power-of-the-placebo-effect